T. C.
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI
KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA
YÜKSEK KURULU
Toplantı No. ve Tarihi : 60
05.11.1999 Toplantı Yeri
Karar
No. ve Tarihi : 658
05.11.1999 ANKARA
İLKE KARARI
ARKEOLOJİK SİTLER, KORUMA VEKULLANMA KOŞULLARI
Arkeolojik Sitler, Koruma ve Kullanma Koşullarına ilişkin 14.7.1998 gün ve 594
sayılı ilke kararı, uygulamada çıkan sorunlar, mevzuatla çelişen hususlar ve
Danıştay 6.Dairesinin 11.11.1997 gün ve 1996/3313 esas, 1997/4875 sayılı kararı
göz önüne alınarak aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.
Arkeolojik Sit: İnsanlığın
varoluşundan günümüze kadar ulaşan eski uygarlıkların yer altında, yer üstünde
ve su altındaki ürünlerini, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik ve kültürel
özelliklerini yansıtan her türlü kültür varlığının yer aldığı yerleşmeler ve
alanlardır.
Arkeolojik Sitlerde Koruma ve Kullanma Koşulları: Bu bölümde yapılan derecelendirme
arkeolojik sitlerin taşıdıkları önem ve özelliklerinin yanısıra alanda
uygulanacak koruma ve kullanma koşullarını kapsar.
1)
I. Derece Arkeolojik Sit: Korumaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında aynen
korunacak sit alanlarıdır .
Bu
alanlarda, kesinlikle hiçbir yapılaşmaya izin verilmemesine, imar planlarında
aynen korunacak sit alanı olarak belirlenmesine, bilimsel amaçlı kazıların
dışında hiçbir kazı yapılamayacağına, ancak;
a) Resmi
ve özel kuruluşlarca zorunlu durumlarda yapılacak alt yapı uygulamaları için
müze müdürlüğünün ve varsa kazı başkanının görüşüyle konunun koruma kurulunda
değerlendirilmesine,
b) Yeni
tarımsal alanların açılmamasına, yalnızca sınırlı mevsimlik tarımsal
faaliyetlerin devam edebileceğine, koruma kurullarınca uygun görülmesi halinde
seracılığa devam edilebileceğine,
c) Höyük ve
tümülüslerde toprağın sürülmesine dayanan tarımsal faaliyetlerin kesinlikle
yasaklanmasına, ağaçlandırmaya gidilmemesine, yalnızca mevcut ağaçlardan ürün
alınabileceğine,
ç) Taş,
toprak, kum vb. alınmamasına, kireç, taş, tuğla, mermer, kum, maden vb.
ocakların açılmamasına, toprak, cüruf, çöp, sanayi atığı ve benzeri malzeme
dökülmemesine,
d) Bu
alanlar içerisinde yer alan ören yerlerinde gezi yolu düzenlemesi, meydan
tanzimi, açık otopark, WC, bilet gişesi, bekçi kulübesi gibi ünitelerin koruma
kurulundan izin alınarak yapılabileceğine,
e) Bu
alanlar içerisinde bulunan ve günümüzde halen kullanılan umuma açık
mezarlıklarda sadece defin işlemlerinin yapılabileceğine,
f)
Taşınmaz kültür varlıklarının mahiyetine tesir etmeyecek şekilde ilgili koruma
kurulundan izin almak koşuluyla birleştirme (tevhit) ve ayırma (ifraz)
yapılabileceğine,
2) II. Derece Arkeolojik Sit: Korunması
gereken, ancak koruma ve kullanma koşulları koruma kurulları tarafından
belirlenecek, korumaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında aynen korunacak sit
alanlarıdır .
Bu
alanlarda, yeni yapılaşmaya izin verilmemesine, ancak;
a)
Günümüzde kullanılmakta olan tescilsiz yapıların basit onarımlarının
yürürlükteki ilke kararı doğrultusunda yapılabileceğine,
b) I.
derece arkeolojik sit koruma ve kullanma koşullarının a, b, c, ç, d, e, f
maddelerinin geçerli olduğuna,
3) III. Derece Arkeolojik Sit: Koruma - kullanma kararları doğrultusunda
yeni düzenlemelere izin verilebilecek arkeolojik alanlardır.
Bu
alanlarda,
a)
Geçiş dönemi yapılanma koşullarının belirlenmesine,
Geçiş
dönemi yapılanma koşullarının belirlenmesinde,
- Öneri
yapı yoğunluğunun, mevcut imar planı ile belirlenmiş yoğunluğu aşmamasına,
- Alana
gelecek işlevlerin uyumuna,
-
Gerekli alt yapı uygulamalarına,
- Öneri
yapı gabarilerine,
- Yapı
tekniğine ve malzemesine,
mevcut
ve olası arkeolojik varlıkların korunması ve değerlendirilmesini sağlayacak bir
biçimde çözümler getirilmesine,
b)
Varsa onaylı çevre düzeni ve nazım plan kararları ile yerleşime açılmış
kesimlerinde arkeolojik değerlerin korunmasını gözeterek, koruma amaçlı imar
planlarının yapılmasına,
c) Bu
ilke kararının alınmasından önce Koruma Amaçlı İmar Planı yapılmış yerlerde
planın öngördüğü koşulların geçerli olduğuna,
ç) Bu
alanlarda, belediyesince veya valilikçe inşaat izni verilmeden önce, ilgili müze
müdürlüğü uzmanları tarafından sondaj kazısı gerçekleştirilerek, sondaj
sonuçlarının bu alanlarla ilgili varsa kazı başkanının görüşleriyle birlikte
müze müdürlüğünce koruma kuruluna iletilip kurul kararı alındıktan sonra
uygulamaya geçilebileceğine,
d) III.
derece arkeolojik sit alanı olarak belirlenen arkeolojik sit alanlarında koruma
kurullarının, sondaj kazısı yapılacak alanlara ilişkin genel sondaj kararı
alabileceğine,
e)
Taşınmaz kültür varlıklarının mahiyetine tesir etmeyecek şekilde ilgili koruma
kurulundan izin almak koşuluyla birleştirme (tevhit) ve ayırma (ifraz)
yapılabileceğine,
f) Bu
alanlarda, taş, toprak, kum vb. alınmamasına, kireç, taş, tuğla, mermer , kum,
maden vb. ocaklarının açılmamasına, toprak, cüruf, çöp, sanayi atığı ve benzeri
malzemenin dökülmemesine,
g) Ülke
enerji üretimine getireceği katkı ve kamu yararı doğrultusunda bu alanlarda
koruma kurulunca uygun görülmesi halinde rüzgar enerji santralleri
yapılabileceğine,
h) Sit alanlarındaki su ürünleri üretim ve yetiştirme tesislerine
ilişkin yürürlükteki ilke kararının geçerli olduğuna,
4) Kentsel Arkeolojik Sitler: Arkeolojik sitlerle, 2863 sayılı Yasanın
6. Maddesinde tanımlanan korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarını içeren
ve aynı yasa maddesi gereği korunması gerekli kentsel dokuların birlikte
bulunduğu alanlardır.
a) Bu
alanlarda, arkeolojik değerlerin sağlıklı ve kapsamlı envanter çalışmasının
yapılmasına, bu çalışma sonucunda hazırlanacak planlar onanmadan, parsel
ölçeğinde uygulamaya geçilmemesine,
Planlama çalışmaları sırasında;
-Alana
gelecek işlevlerin uyumuna,
-Günümüz koşullarının gerektirdiği altyapı hizmetlerinin proje aşamasından
itibaren kültür katmanına zarar vermeyecek ve toprak kullanımını en alt düzeyde
tutacak biçimde ele alınmasına,
- Öneri
yapı gabarileri ile yapı tekniği ve malzemesinin geleneksel doku ile uyumuna
özen gösterilmesine,
b) Bu
alanlarda mevcut yıkıntı temeller üzerine, o temellerin ait olduğu eski yapı,
korunması gerekli kültür varlığı niteliği taşıyorsa, ayrıca içinde bulunduğu
sitin tarihsel kimliğinin yeniden canlandırılmasına önemli bir katkı yaratıyorsa
yapıya ait eski bilgi, resim, gravür, fotoğraf, anı belgeleri vb. dokümanlarla
restitüe edilebileceği ilgili koruma kurulunca kabul edildikten sonra
restitüsyon projesi düzenlenerek ve kurulca onaylanarak, eski yapının yeniden
ihya edilebileceğine,
c) Tek
yapı ölçeğindeki korunması gerekli kültür varlığı niteliği taşıyan yapı ve yapı
kalıntılarının rölöve ve restorasyon projelerinin koruma kurulunca onanması
koşulu ile onarılıp kullanılabileceğine, yasa kapsamı dışında kalan
taşınmazların ise yürürlükteki ilke kararında belirtilen esaslar kapsamında
basit onarımlarının yapılabileceğine,
14. 7
.1998 gün ve 594 sayılı ilke kararının iptaline,
karar verildi.
BAŞKAN
Prof. Dr. O.Tekin AYBAŞ
Müsteşar |
|
Üye
ÖKMEN (Özgün)
Başbakanlık Müsteşar Yardımcısı
(Bulunmadı) | Üye
DÖRTLEMEZ (Abdullah ) Kültür Bak. Müsteşar Yard. | Üye
AVCI (Nadir )
Kül. Ve Tab. Var. Kor.
Gn. Md. V. | Üye
YARDIMCI (Nurettin )
Vakıflar Gn.Md.
(Bulunmadı) | Üye AKAR (Haluk ) Turizm Bak.
Yat. Gn. Md. |
| | | | |
Üye DUYGULUER (Feridun) Tek. Arş. ve Uyg.
Gn.Md.
(Bulunmadı) | Üye
BAHADIR (Ali )
Orman Gn. Md. Yrd. | Üye
ÜNAL (Mete ) | Üye
UYDAŞ (Nurcan ) |
| | | |
Üye
TUNCER (Orhan Cezmi)
(Bulunmadı) | Üye
ERUZUN (Cengiz ) | Üye
BİLGİ (Önder) | Üye
GÖK (Tamer ) |
(05.11.1999 tarih ve 658 sayılı ilke kararının 4. maddesi 15.04.2005 tarih ve
702 sayılı ilke kararı ile
iptal edilmiş olup uygulamalar 702 sayılı ilke kararı doğrultusunda
yürütülecektir.)